Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Bełżycach

Sam Kant nie wahał się nazwać swojej filozofii "przełomem kopernikańskim" w dziejach myśli. Uważał bowiem, że stanowi on taki sam przełom w filozofii jak heliocentryzm Kopernika w naukach ścisłych. Kant jest bez wątpienia ojcem filozofii nowożytnej. Dzięki niemu dokonało się ostatecznie owo przesunięcie w kierunku subiektywizmu, które charakteryzuje filozofię po dziś dzień.

RenĂ Descartes (1596-1650) jest jedną z tych monumentalnych postaci w historii filozofii, które otworzyły drzwi do współczesnego nam świata idei poprzez umieszczenie w centrum refleksji myślącego człowieka. Pod tym względem francuski filozof dokonał milowego kroku na drodze do oświecenia, której zwieńczeniem była krytyczna praca Immanuela Kanta. Kartezjusz wyznaczył w znacznym stopniu horyzont filozofii XVII wieku, narzucił także ówczesnym rozważaniom intelektualnym konieczność naukowej dyscypliny, wzorowanej na matematyce i fizyce. Jego słynna maksyma "cogito ergo sum" ("myślę więc jestem") oparła fundament wiedzy w myślącym podmiocie i uwolniła go od bezkrytycznie przyjmowanego religijnego autorytetu. Książka ta poprzez analizę myśli i życia Kartezjusza prezentuje świt współczesnego nam świata, w którym na najwyższym piedestale soi naukowa prawda.

Myśl tego prawdziwego enfant terrible filozofii to znacznie więcej niż tylko powiew świeżego powietrza w dziejach tej dziedziny. Nietzsche bowiem zdecydowanie zerwał z całą dotychczasową tradycją filozoficzną. Zwodniczym pretensjom rozumu i moralności niewolników, właściwym chrześcijaństwu, przeciwstawił nadczłowieka, który akceptuje fatalizm losu podporządkowanego woli mocy.

Platon, urodzony pod koniec epoki Peryklesa, ma pełne prawo mienić się ojcem filozofii. W niezliczonych dialogach i słynnych mitach Ateński filozof po mistrzowsku postawił pytania, które miały się stać podstawowymi problemami tej dyscypliny. Sformułował też kategorie, które legły u podstaw myśli filozoficznej następnych dwóch tysiącleci.

Jean Jacques Rousseau (1712-1778) to jeden z najwnikliwszych obserwatorów społecznych wymiarów polityki. Był zagorzałym zwolennikiem opodatkowania najbogatszych, a zarazem uważał, ze harmonia społeczna jest do osiągnięcia poprzez wsparcie klasy średniej. Geniusz łączył filozofię z zainteresowaniami literackimi i pedagogicznymi, a nawet muzycznymi i botanicznymi. Typowy dla XVIII wieku kult rozumu zrównoważył dowartościowaniem emocjonalnej strony człowieka. Był mistrzem dla Kanta, jak i Robespierre`a, wywarł potężny wpływ zarówno na wielką rewolucję francuską, jak i na romantyzm. Nie brakowało także takich, którzy uważali, że jego myśl stoi u podstaw XX-wiecznych totalitaryzmów. Wydaje się jednak, że nieprzemijającym osiągnięciem autora "Umowy społecznej" było dostrzeżenie najważniejszych sprzeczności dręczących naszą współczesną epokę.

Zygmunt Freud, uważany obok Nietzschego i Marksa za jednego z "mistrzów podejrzeń", nigdy nie wahał się poruszyć dotychczas sformułowanych kwestii filozoficznych, np.: jakie jest znaczenie naszych marzeń? Czy tak naprawdę jesteśmy racjonalnymi ludźmi, którzy kontrolują swoje instynkty? Czy rezygnacja z własnych oczekiwań jest drogą do szczęścia? Jeśli chcemy znaleźć odpowiedzi na te i inne pytania, powinniśmy zagłębić się w przemyśleniach Freuda. W tym numerze wyrażone są myśli twórcy psychoanalizy, który kładł nacisk na te wszystkie idee, na temat których zachodnia tradycja filozoficzna wciąż uparcie milczała.